روز جهانی زن، نماد پایداری و امید زنان در احقاق حق

نویسنده: رضوان مقدم

١٨.٠٣.٢٠١١

مدرسه فمینیستی: سال 2010 میلادی علاوه بر آن‌‌‌Ú©Ù‡ 15 سال از اجلاس جهانی زنان در Ù¾Ú©Ù†(1) Ù…ÛŒ‌‌‌گذشت مقارن شده بود با دو رویداد مهم: یکی پنجاه‌‌‌وچهارمین نشست کمیسیون مقام زن، Ùˆ دیگری 8 مارس "روزجهانی‌‌‌زن". ما هم گروه Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ از زنان ایرانی بودیم Ú©Ù‡ برای شرکت جلسات سی اس دبلیو (2) به نیویورک رفته بودیم تا بگوییم Ú©Ù‡ 15 سال پس از Ù¾Ú©Ù† حالا ما در کجا ایستاده‌‌‌ایم Ùˆ از نابرابری Ùˆ تبعیضی Ú©Ù‡ به زنان ایران Ù…ÛŒ‌‌‌رود بگوییم. روز 8 مارس نزدیک Ù…ÛŒ‌‌‌شد Ùˆ ما منتظر بودیم Ú©Ù‡ ببینیم 8 مارس در سازمان ملل Ùˆ در نیویورک چگونه برگزار Ù…ÛŒ‌‌‌‌شود. به ویژه آن Ú©Ù‡ موضوع طرح مسائل زنان بود Ùˆ خواسته‌‌‌هایشان. اما هر Ú†Ù‡ جستیم Ú©Ù…‌‌‌تر یافتیم نه در خیابان خبری از برگزاری «Ø±ÙˆØ² جهانی زن» بود Ùˆ نه در سازمان‌‌‌ملل برنامه خاصی برگزار شد.

 

برگزاری 8 مارس در نیویورک از این جهت حائز اهمیت است Ú©Ù‡ در جریان مبارزه زنان نیویورک با (شعار «Ø­Ù‚ رای برای زنان») بود Ú©Ù‡ انتخاب روزی از سال به‌عنوان «Ø±ÙˆØ²Ø¬Ù‡Ø§Ù†ÛŒ زن»ØŒ مطرح شد. در 23 فوریه 1909 نیز تظاهراتی با شرکت دو هزار زن بر پا شده بود Ú©Ù‡ تظاهرکنندگان پیشنهاد کرده بودند هر سال در آخرین یک‌‌‌شنبه ماه فوریه، یک تظاهرات سراسری در آمریکا به مناسبت «Ø±ÙˆØ² زن» برگزار شود. پیش از آن نیز در سال 1907 Ùˆ 1908ØŒ به پاسداشت اعتراضات 1857 زنان نیویورک در هشتم مارس، زنان دست به تظاهرات زده بودند.(3) با تاریخچه‌‌‌ای Ú©Ù‡ زنان امریکایی در مبارزه برای برابری‌‌‌خواهی دارند Ùˆ در مقایسه با وضعیت کنونی، این سئوال برای ما مطرح شد Ú©Ù‡ چرا در کشوری Ú©Ù‡ زن هنوز بر بدن خود حقی ندارد Ùˆ سقط‌‌‌‌جنین هنوز هم تابو است از مراسم روز زن خبری نیست؟ Ùˆ چرا های دیگر؟ گرچه مبارزه زنان برای دستیابی به برابری، منحصر به یک مکان خاص Ùˆ زمان خاصی نبوده Ùˆ نیست اما در بعضی از کشورها Ùˆ در مقاطعی از تاریخ به دلیل شرایط حاکم، حضور زنان در عرصه‌‌‌ÛŒ مبارزه برای کسب برابری‌‌‌ØŒ با انسجام Ùˆ قدرت بیشتری عمل کرده است.

 

در تاریخ جنبش زنان افرادی بوده‌‌‌‌اند Ú©Ù‡ گرچه از تاثیر گذارترین‌‌‌ها محسوب شده‌‌‌‌اند اما Ú©Ù…‌‌‌تر نامی از آن‌‌‌ها برده شده است از آن جمله: در اروپا به «Ø§Ù„مپ دوگوش» Ùˆ در ایران به «Ø·Ø§Ù‡Ø±Ù‡ قرةالعین»(4) Ù…ÛŒ‌‌‌توان اشاره کرد. این زنان شجاع در زمانی لب به اعتراض نسبت به زن‌‌‌ستیزی Ùˆ نابرابری گشودند Ùˆ جان در این راه دادند Ú©Ù‡ Ú©Ù…‌‌‌تر کسی یارای ایستادن Ùˆ اعتراض در مقابل دیکتاتورها Ùˆ اقتدارگرایان مردسالار را داشت. در برخی منابع بهایی آمده Ú©Ù‡ طاهره در اخرین سخنان خود گفته است: «Ù…ÛŒ‌‌‌توانید به زودی، هرگاه Ú©Ù‡ اراده کردید، مرا به قتل برسانید. اما جلوی پیشرفت Ùˆ مبارزهٔ زنان برای آزادی را Ú©Ù‡ روزگارش بزودی خواهد رسید، نمی‌‌‌توانید بگیرید.» (افسانه نجم آبادی)

 

مبارزات زنان در اروپا سابقه‌‌‌ای بسیار طولانی دارد در سال 1793 ميلادي المپ دوگوش روشنفكر Ùˆ مبارز فعال در جنبش زنان فرانسه Ùˆ یکی از چهره سرشناس Ùˆ منتقد خشونت روبسپیرها بود ÙˆÛŒ در دوران حكومت ژاكوين‌‌‌ها مردانه بودن قوانین را زیر سئوال برد Ùˆ گفت: وقتي زنان حق بالا رفتن از طناب دار اعدام را دارند مي‌‌‌بايستي حق اظهار Ùˆ بیان خواسته‌‌‌هاي خود را هم داشته باشند. ÙˆÛŒ در روز3 نوامبر 1793 به دلیل برابری‌‌‌خواهی به دار آويخته شد. دراروپای قرن نوزدهم Ùˆ اوایل قرن بیستم Ùˆ رواج اندیشه کمونیسم Ùˆ سوسیالیسم زنان کمونیست Ùˆ سوسیالیست در برپا داشتن روزجهانی زن Ùˆ برابری‌‌‌خواهی پیشتاز بودند .

 

«ÙƒÙ„ارا زتكين» يكي از زنان مبارز Ùˆ متفکر آلماني در سال 1910 پيشنهاد نامگذاري 8 مارس به عنوان روز جهاني زن به كنگره بين‌‌‌المللي زنان ارائه نمود كه اين پيشنهاد پس از بحث Ùˆ بررسي سرانجام در سال 1911 تصويب شد.

 

درمارس Û±Û¹Û±Û± اروپا شاهد اعتراضات گسترده زنان علیه نابرابری بود از جمله در کشورهایٍی همچون: آلمان، اتریش، سوئیس Ùˆ دانمارک. در اتریش 30 هزار زن معترض به خیابان‌‌‌ها آمدند. نیروهای پلیس به تظاهرات حمله بردند، زنان را زدند Ùˆ گروهی از آن‌‌‌ها را نیز دستگیر Ùˆ به زندان منتقل کردند.

 

8 مارس 1917 زنان کارگر در پتروگراد تظاهراتی وسیع علیه گرسنگی، نابرابری، جنگ و تزاریسم، برگزار کردند. کارگران نیز در پشتیبانی از این تظاهرات، اعلام اعتصاب عمومی کردند. به دلیل تاثیر این تظاهرات در اعتراضات عمومی 8 مارس 1917 در تاریخ انقلاب روسیه ثبت شد .

 

در میانه دهه 30 Ùˆ ظهور اندیشه فاشیسم Ùˆ ملی‌‌‌گرایی افراطی برگزاری مراسم 8 مارس روزجهانی زن در کشورهای زیر سیطره‌‌‌ÛŒ فاشیسم غیر قانونی اعلام شد. به رغم ممنوعیت Ùˆ محدودیت شدید، زنان در برلین در هشتم مارس 1936ØŒ تظاهرات کردند. در همان سال در مادرید اسپانیا Û³Û° هزار زن کمونیست Ùˆ جمهوریخواه، تظاهرات عظیمی به مناسبت 8 مارس برگزار کردند Ùˆ شعار "آزادی Ùˆ صلح" سر دادند.

 

دهه 1960 علاوه بر آن Ú©Ù‡ جنبش‌‌‌های رهایی از آمریکای لاتین تا آسیا Ùˆ آفریقا Ø´Ú©Ù„ گرفته بود، با آغاز موج دوم جنبش‌‌‌هاي فمينيستي همراه شد Ùˆ جنبش‌‌‌های زنان اوج Ùˆ گسترش تازه‌‌‌ای یافت . در این دوره مراسم روز زن با ابعاد وسیع‌‌‌تر Ùˆ آزادانه‌‌‌تر برگزار شد. سر انجام پس از بیش از یکصد سال مبارزه زنان در سال Û±Û¹Û·Ûµ سازمان ملل هشتم مارس را به‌عنوان «Ø±ÙˆØ² جهانی زن»Ø§Ø¹Ù„ام کرد Ùˆ در سال 1977 یونسکو نیز 8 مارس را به عنوان« روز جهانی زن» به رسمیت شناخت .

 

«Ø±ÙˆØ²Ø¬Ù‡Ø§Ù†ÛŒ زن» در ایران ØŒ پیش از انقلاب 1357

 

در ایران هم‌‌‌زمان با ظهور اندیشه‌‌‌های آزادی‌‌‌خواهانه Ùˆ عدالت‌‌‌جویانه، زنان ایرانی، نه تنها برای به دست آوردن برابری با مردان فعالیت‌‌‌هایی داشتند بل‌‌‌Ú©Ù‡ برای پیشبرد آزادی‌‌‌خواهی تا پای جان ایستادند Ú©Ù‡ نمونه آن را در جریان انقلاب مشروطیت Ù…ÛŒ‌‌‌بینیم .

 

در كشور ما ايران نخستين‌‌‌بار در سال 1301 شمسي "جمعیت پيك سعادت نسوان" (5) مراسم روز جهانی زن را در رشت Ùˆ بندر انزلی برگزار کردند.(عبدالحسین ناهیدص115) آن‌‌‌ها اولین گروه از مدافعان حقوق زن در ایران بودند Ú©Ù‡ روز جهانی زن را به رسمیت شناختند.(همان)

 

«Ø³Ø§Ø²Ù…ان بیداری زنان» هم Ú©Ù‡ انشعابی از جمعیت «Ù†Ø³ÙˆØ§Ù† وطن‌‌‌خواه» بود، در سال 1306 با "نمایش دختر قربانی" (نمایشنامه‌‌‌ای از میرزاده عشقی) 8 مارس را گرامی داشت. اداره نظمیه سعی کرد مراسم را بر هم بزند Ùˆ اراذل Ùˆ اوباش نیز به زنان شرکت‌‌‌کننده در نمایش توهین Ù…ÛŒ‌‌‌کردند».( بدرالملوک بامداد)

 

پیش از انقلاب 57 برگزاری «Ø±ÙˆØ² جهانی زن»ØŒ غالباَ توسط زناني Ú©Ù‡ گرايشات سياسي Ú†Ù¾ داشتند سازمان‌‌‌دهی Ù…ÛŒ‌‌‌شد Ùˆ بعد از این كه «Ø³Ø§Ø²Ù…ان زنان» در ايران تشکیل شد در تقویم رسمی کشور 17 دي به عنوان روز زن اعلام شد. 17 دي به عنوان روز آزادي زنان ایران به دلیل کشف حجاب، نام گذاری شده بود. این روز غالباَ در مدارس Ùˆ همچنین در مراکز دولتی جشن گرفته Ù…ÛŒ‌‌‌شد.

 

روزجهانی زن در ایران پس از انقلاب

 

 

 

انقلاب‌‌‌اسلامی نه تنها گره‌‌‌ای از مشکلات عمده‌‌‌ÛŒ زن ایرانی نگشود بل‌‌‌Ú©Ù‡ از همان روزهای ابتدای پیروزی انقلاب با طرح حجاب اجباری برای زنان، سیاست‌‌‌ها Ùˆ رفتارهای زن‌‌‌‌ستیزانه آغاز شد. دو هفته پس از انقلاب آیت‌‌‌الله روح‌‌‌الله خمینی دستور داد Ú©Ù‡ زنان باید با حجاب اسلامی سرکار حاضر شوند Ùˆ همین مساله سبب شد تا زنان بسیاری در اعتراض به دستور حجاب اجباری در روزهای متوالی از 7 تا 11 مارس در چند نقطه تهران Ùˆ در برخی از شهرستان‌‌‌ها به خیابان بریزند Ùˆ با برگزاری تظاهرات، مخالفت Ùˆ نگرانی خود را با تحمیل حجاب اجباری ابراز کنند. زنان تظاهرکننده مورد ضرب Ùˆ شتم نیروهای حزب‌‌‌‌الهی قرار گرفتند، Ùˆ علیه زنان، شعار «ÛŒØ§ روسری یا توسری» فریاد کردند. یکی از راهپیمایی‌‌‌های اعتراضی، مقابل ساختمان رادیوتلویزیون بود به دلیل این Ú©Ù‡ از پوشش خبری اعتراضات زنان به حجاب اجباری امتناع Ù…ÛŒ‌‌‌کرد. مدیر عامل وقت رادیو تلویریون ملی ایران «ØµØ§Ø¯Ù‚ قطب‌‌‌زاده» نه تنها اجازه پخش هیچ‌‌‌گونه خبری را در این مورد نداد بل‌‌‌Ú©Ù‡ با الفاظ زننده، زنان معترض را مورد تحقیر Ùˆ توهین قرار داد Ùˆ از همان ابتدای انقلاب، ماهیت زن‌‌‌ستیزانه نورسیدگان، بر زنان پیشرو روشن شد. زنان قاضی از قضاوت منع شدند. قانون حمایت از خانواده لغو شد. این‌‌‌ها همه بدون Ø·ÛŒ هیچ‌‌‌گونه مسیر قانونی Ùˆ یا دخالت احدی از زنان صورت گرفت. Ùˆ به این ترتیب بود Ú©Ù‡ حقوق زنان یکی بعد از دیگری، پس گرفته شد.

 

در روز زن سال 58 هم روز زن از طرف زنان در تهران Ùˆ شهرهای بسیاری به طور علنی هم به صورت تظاهرات Ùˆ هم در دانشگاه‌‌‌ها Ùˆ مراکز عمومی برگزار شد . اما دریغ Ùˆ افسوس Ú©Ù‡ دیری نپایید Ú©Ù‡ حکومت نوپا Ú©Ù‡ همه به امید آزادی Ùˆ روزهای بهتر به آن دل بسته بودند امیدها را نقش بر آب کرد. زنان بسیاری به دلیل تن ندادن به حجاب اجباری از کار برکنار شدند. حمله به سازمان، گروها Ùˆ احزاب سیاسی آغاز شد. Ùˆ در دهه 60 Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ‌‌‌توان گفت تاریک‌‌‌ترین دوره پس از انقلاب است هزاران زن به جرم دگراندیشی یا به زندان افکنده شدند Ùˆ یا در مجازات اعدام به برابری با مردان دست یافتند. گروه‌‌‌هایی از آنان نیز مجبور به ترک وطن شدند. عده‌‌‌ای هم یا به دنبال دیدن Ùˆ یا یافتن رد پایی از همسر ØŒ فرزند، پدر Ùˆ مادر از این زندان به زندان Ù…ÛŒ‌‌‌‌رفتند. دوران سخت Ùˆ سنگینی بود. در این دوران Ú©Ù…‌‌‌تر یادی از روز زن Ù…ÛŒ‌‌‌شد مگر تعداد خیلی اندکی مراسم روز زن Ú©Ù‡ خانگی Ùˆ به صورت خصوصی برگزار Ù…ÛŒ‌‌‌شد. با آن‌‌‌Ú©Ù‡ این جمع‌‌‌ها محدود بود ولی برگزاری روز زن، تعطیل بر دار نبود .

 

دهه 70 را Ù…ÛŒ‌‌‌توان گسترش برگزاری خانگی «Ø±ÙˆØ²Ø¬Ù‡Ø§Ù†ÛŒ زن» دانست. روز زن های خانگی Ú©Ù‡ گاه حتی شمار شرکت‌‌‌کنندگان به بیش از 200 نفر Ù…ÛŒ‌‌‌شد. زنان بسیاری «Ø±ÙˆØ² جهانی زن» را Ú©Ù‡ در منزل «Ø´Ú©ÙˆÙ‡» Ùˆ در سخت‌‌‌ترین شرایط در شهریار برگزار Ù…ÛŒ‌‌‌شد به یاد دارند. زنانی معتقد Ùˆ ایثارگر چون او Ú©Ù‡ گرچه نامی از آن‌‌‌ها برده نمی‌‌‌شود ولی در حفظ Ùˆ اشاعه برگزاری روز جهانی زن تاٍثیر به‌‌‌سزایی داشته‌‌‌اند. استقبال روز افزون به شرکت در مراسم روز زن سبب شد تا برگزاری روز زن از خانه‌‌‌ها به پارکینگ‌‌‌های منازل منتقل شد. در حقيقت نطفه برگزاری مراسم روز زن كه در سالن‌‌‌های عمومي برگزار شد در همين خانه‌‌‌ها بسته شد Ùˆ فكر اوليه آن از همين خانه‌‌‌ها آغاز شد. اين فكر كه «Ø¯Ø± خانه‌‌‌ها جاي كافي وجود ندارد، پس برويم از سالن‌‌‌هاي عمومي شهر استفاده كنيم» مقدمه‌‌‌ای شد برای مرئی شدن زنان Ùˆ برگزاری روز زن در مکان های عمومی. در شهرستان‌‌‌ها با این Ú©Ù‡ فعالان حقوق زنان همواره با مشکلات امنیتی سخت‌‌‌تری نسبت به تهران مواجه بوده‌‌‌اند اما آن‌‌‌ها هم از هر فرصتی به ویژه در برگزاری روز جهانی‌‌‌ زن استفاده کرده‌‌‌اند. رشت، سنندج، کرمانشاه، تبریز، مشهد، ساری، اصفهان Ùˆ بسیاری جاهای دیگر Ú©Ù‡ اخبارش را کمابیش دریافت Ù…ÛŒ‌‌‌کردیم .

 

گروه‌‌‌هایی از جمله "کمیته زنان انجمن تلاشگران سلامت"ØŒ "مرکز فرهنگی زنان"ØŒ " گروه فرهنگی گردشگری گلگشت."ØŒ "زنان 8 مارس"ØŒ "موسسه رهیاب" ØŒ Ùˆ چندین انجمن Ùˆ گروه دیگر در تهران به برگزاری 8 مارس همت گماشتند.

 

 

 

مرئی شدن زنان در فضا های عمومی (6)

 

 

 

اواخر دهه 70 شمسی 8 مارس از خانه‌‌‌ها به حوزه عمومی بازگشت انجمن‌‌‌ها Ùˆ گروهای مختلفی از فضای‌‌‌‌های عمومی برای برگزای 8 مارس استفاده در برخی از دانشگاه‌‌‌ها به مناسبت 8 مارس جلسات سخنرانی برگزارشد. یکی از 8 مارس های به یاد ماندنی 8 مارس شهر کتاب در تهران بود، Ú©Ù‡ با اخذ مجوز از وزارت ارشاد توسط دو نفر از زنان Ú©Ù‡ مدیر انتشارات بودند (نشر توسعه Ùˆ نشر روشنگران) صورت گرفت. جمعیت زیادی از زن Ùˆ مرد در آن شرکت کرده بودند در این 8 مارس زنانی سخن گفتند Ú©Ù‡ با وجود محدویت‌‌‌ها Ùˆ با مبارزه با سنت‌‌‌‌ها Ùˆ باورهای مردسالارانه توانسته بودند به عنوان زنانی توانا در عرصه اجتماعی جایگاه خود را پیدا کنند. 8 مارس دیگری توسط گروهی دیگر از زنان در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد. سالن ارسباران ظرفیت پذیرش آن همه جمعیت را نداشت Ùˆ عده‌‌‌ای بیرون از سالن اصلی به تماشای برنامه نشستند. 8 مارسی Ú©Ù‡ در خانه هنرمندان Ùˆ به ابتکار مرکز فرهنگی زنان برگزار شد ویژگی خاصی داشت: نخست این Ú©Ù‡ برنامه‌‌‌ها هم‌‌‌زمان در سالن‌‌‌های مختلف آن مجموعه برگزار گردید. دیگر این Ú©Ù‡ در این 8 مارس گروهی از هنرمندان هم شرکت داشتند. نمایش فیلم ØŒ سخنرانی زنان موفق Ùˆ از برنامه‌‌‌های این مراسم بود.

 

در سال 81 مراسم 8 مارس باز هم توسط مرکزفرهنگی‌‌‌زنان Ùˆ با مجوز استانداری تهران در «Ù¾Ø§Ø±Ú© لاله» برگزار گردید. در سال بعد (1382) نیز با آن Ú©Ù‡ مقامات وزارت کشور مجوز برگزاری مراسم 8 مارس در پارک لاله Ú©Ù‡ به مرکزفرهنگی‌‌‌زنان داده بودند چند ساعت قبل از برگزاری مراسم، ناگهان لغو کردند (7) اما زنان Ùˆ مردان شرکت‌‌‌‌کننده، حاضر به ترک محل نبودند Ùˆ از نیروهای انتظامی Ú©Ù‡ برای متفرق کردن شرکت‌‌‌کنندگان آمده بودند Ù…ÛŒ‌‌‌خواستند Ú©Ù‡ نسبت به این رفتار خود با زنان، توضیح بدهند Ùˆ دلیل لغو مجوز برگزاری مراسم را بگویند. مقاومت زنان برای برگزاری مراسم تا تاریک شدن هوا ادامه داشت. پس از تشکیل جمع هم‌‌‌اندیشی‌‌‌زنان در سال 83 Ú©Ù‡ تجربه برگزاری تظاهرات مقابل دانشگاه تهران را داشت. در 17 اسفند 84 به همراه" هواداران منشور جهانی زنان" فراخوان شرکت در مراسم 8 مارس "روز جهانی زن" را با عنوان «Ø¬Ù‡Ø§Ù† دیگری ممکن است» با هدف همبستگی با زنان جهان، محو هرگونه تبعیض Ùˆ خشونت، برقراری صلح، عدالت، برابری Ùˆ آزادی در پارک دانشجو داده شد. این بار نیز نیروهای انتظامی قبل از شروع مراسم در پارک مستقر شده بودند Ùˆ به محض شروع مراسم اقدام به ضرب وشتم شرکت کننده‌‌‌‌گان کردند حتی بانوی شعر Ùˆ غزل سیمین بهبهانی مورد ضرب Ùˆ شتم آن‌‌‌ها قرار گرفت. شرکت‌‌‌کنندگان Ùˆ به ویژه جوانان پس از هر بار Ú©Ù‡ توسط نیروهای انتظامی پراكنده Ù…ÛŒ‌‌‌شدند مجدداَ جمع Ù…ÛŒ‌‌‌شدند، تعدادي هم دستگير شدند كه پس از چند ساعت آزاد شدند.

 

12 اسفند سال 85 شش نفر از فعالان حقوق زنان به مناسبت روزجهانی زن فراخوانی مبنی بر شرکت درمیدان بهارستان Ùˆ تظاهرات مقابل مجلس شورای اسلامی امضا کردند(8). اما درست یک روز پس از انتشار فراخوان 33 نفر، از فعالان حقوق زنان (از جمله 6 نفر امضا کننده‌‌‌ÛŒ فراخوان) در مقابل دادگاه انقلاب در خیابان معلم، بازداشت، Ùˆ در بند 209 اوین زندانی شدند. در زندان از فراخوان‌‌‌دهندگان خواسته شد Ú©Ù‡ بیانیه‌‌‌ای نوشته Ùˆ تظاهرات 8 مارس را لغو کنند . اما این پیشنهاد از طرف آن‌‌‌ها رد شد مسئولین زندان سرانجام به دلیل فشار های واعتراضات داخلی Ùˆ بین‌‌‌المللی تا بامداد روز 17 اسفند جز دو نفر از بازداشت‌‌‌شدگان بقیه را به قید ضمانت آزاد کردند. چهار نفر از صادر کنندگان فراخوان پس از آزادی از زندان اطلاعیه دوم را صادر کردند (9) Ùˆ این بار از مردم خواستند Ú©Ù‡ در برگزاری مراسم، آنها را یاری دهند. تعداد نیروهای انتظامی Ùˆ لباس‌‌‌شخصی‌‌‌ها بیش از شرکت کنندگان بود. این گردهمآیی Ú©Ù‡ با اعتراضات معلمان هم‌‌‌‌زمان شده بود با سرکوب Ùˆ خشونت مواجه شد. 14 نفر از شرکت کنندگان بازداشت شدند. سازمان‌‌‌‌دهندگان مورد ضرب Ùˆ شتم قرار گرفتند. با این حال موفق به خواندن بیانیه دوم شدند.

 

در سال 86 به دليل بر خوردهای امنیتی Ú©Ù‡ با روی کار آمدن دولت نهم تشدید شده بود امکان برگزاری روز جهانی زن در سطح وسیع Ùˆ در اماکن عمومی از زنان سلب شد. جمع «Ù‡Ù…‌‌‌‌اندیشی‌‌‌‌زنان» برای برگزاری مراسم 8 مارس در ورزشگاه امجدیه، از وزارت کشور تقاضای مجوز برگزاری روز جهانی زن را کرد Ú©Ù‡ پذیرفته نشد. در این سال با این Ú©Ù‡ فعالان حقوق زنان نتواستند از فضاهای عمومی برای برگزاری روزجهانی زن استفاده کنند اما گروه‌‌‌ها Ùˆ انجمن‌‌‌های بسیاری در نقاط مختلف اقدام به برگزاری مراسم کردند. از جمله «Ú©Ù…یته زنان انجمن تلاشگران سلامت» روز جهانی زن را باشرکت بیش از 170 نفر در منزل یکی از اعضاء برگزار کرد. در این مراسم با اجرای نمایشنامه، به نقد قوانین تبعیض‌‌‌آمیز علیه زنان پرداختند. در موسسه غیرانتفاعی زنان Ùˆ کودکان «Ø±Ù‡ÛŒØ§Ø¨» نیز روز جهانی زن برگزار شد.

 

مراسم «ØªÙ†Ø¯ÛŒØ³ کتاب صدیقه دولت‌‌‌‌آبادی» Ùˆ تجلیل از سیمین بهبهانی توسط اعضای مرکز فرهنگی زنان به مناسبت روز 8 مارس برگزار شد. علاوه بر برگزاری مراسم توسط فعالان حقوق زنان، گروه Ùˆ سازمان‌‌‌های دیگری اقدام به برگزاری 8 مارس کردند Ú©Ù‡ از جمله به «Ú©Ø§Ù†ÙˆÙ† مدافعان حقوق بشر» Ùˆ همچنین به «Ø¬Ø¨Ù‡Ù‡ مشارکت» Ù…ÛŒ‌‌‌توان اشاره کرد. علاوه بر این، دانشجویان مدافع برابری نیز با بر گزاری جلساتی به مناسبت 8 مارس این روز را گرامی داشتند. از سال 86 تا کنون امکان برگزاری مراسم همگانی Ùˆ کاملا علنی «Ø±ÙˆØ² جهانی زن» از زنان ایران گرفته شده است. فعالان Ùˆ مدافعان حقوق زن امیدوارند Ú©Ù‡ در صدمین سال« روز جهانی زن» ضمن به رسمیت شناختن این روز توسط حکومت جمهوری اسلامی ایران بتوانند این روز با شکوه هر Ú†Ù‡ تمام تر بر گزار کنند، Ùˆ به طرح خواسته‌‌‌های خود بپردازند.

 

 

 

نمونه‌‌‌هایی از برگزاری مراسم «8 مارس» در شهرستان‌‌‌ها

 

 

 

درشهرستان‌‌‌ها با وجود فشارهای مضاعف Ùˆ محدویت‌‌‌ها اما زنان با Ú©Ù…‌‌‌ترین امکانات از روز زن برای طرح خواسته‌‌‌های برابری‌‌‌خواهانه خود استفاده کرده‌‌‌اند در آن‌‌‌جا نیز همانند تهران دو دهه "روزجهانی زن" به صورت محفلی توسط زنان پیشرو برگزار Ù…ÛŒ‌‌‌شد. از جمله در کردستان روژین سلیمانی درمقاله‌‌‌ای با عنوان مروری بر برنامه‌‌‌های هشت مارس در کردستان Ù…ÛŒ‌‌‌نویسد:

 

«Ø§Ø² انقلاب 57 تا سال 1380 مراسمي كه به مناسبت بزرگداشت 8 مارس در سنندج برگزار مي‌‌‌شد، به صورت محفلي در ميان مردمي كه با اين روز آشنا بودند، روشنفکران، نويسندگان Ùˆ فعالان زنان برگزار مي شد Ùˆ حتي براي تبليغ Ùˆ تبريک اين روز کارت پستال Ùˆ يا کتابهايي هديه داده مي‌‌‌شد. اما از سال 1380ØŒ برگزاري اين مراسم به صورت جدي‌‌‌تر، برنامه‌‌‌ريزي شده، Ùˆ در وسعت بزرگ‌‌‌تر Ùˆ فراگير ادامه يافت.»

 

تبریز از جمله شهرهایی است Ú©Ù‡ به همت زنان مبارزش گام‌‌‌های موثری در ارتقاء اگاهی زنان نسبت حقوق خودشان بر داشته است.

 

" در 17 در اسفند سال 80ØŒ آمفی‌‌‌تئاتر زندان مرکزی تبریز، شاهد برپائی یکی از بی‌‌‌سابقه‌‌‌ترین مراسم گرامیداشت روز جهانی زن در کشور بود. از طرفی به مناسبت همین روز، به همت زنان با جمع‌‌آوری Ú©Ù…Ú©‌مالی، چند تن از زنان زندانی را Ú©Ù‡ به دلایل مسائل مالی در زندان به سر Ù…ÛŒ‌‌‌‌بردند، آزاد شدند. این مراسمِ توام با شعرخوانی Ùˆ سخنرانی Ùˆ خواندن مقاله Ùˆ همچنین نمایشگاه کتاب Ùˆ کارهای دستی زنان زندانی، تئاتر Ùˆ میان‌پرده‌هایی با هنرنمائی زنان زندانی Ùˆ زنان هنرمند تبریزی بود. در همین سالن بود Ú©Ù‡ برای اولین‌‌‌بار (Ùˆ آخرین بار تاکنون!!!) کنسرت موسیقی آذربایجانی زنان برای گروه‌‌‌های کثیری از زنان شرکت‌‌‌کننده در مراسم Ùˆ زنان زندانی طنین انداخت" (فرازیکیتا)

 

در مریوان نیز اولین مراسم علنی روز زن توسط انجمن زنان همان شهرستان Ùˆ در سال 1381 برگزار شد. درکردستان سال 83 مراسمي توسط گروه‌‌‌ها Ùˆ انجمن‌‌‌هاي مختلفي از جمله «Ø¬Ø§Ù…عه‌‌‌ÙŠ حمايت از زنان» Ùˆ «Ø¬Ø§Ù…عه‌‌‌ÙŠ حمايت از کودکان» در وسعت بزرگ‌‌‌تري در استاديوم ورزشي آزادي کردستان برگزار شد. «Ø§Ù†Ø¬Ù…Ù† آذز مهر» نيز 8 مارس را به روستاهاي اطراف سنندج برد Ùˆ اين روز را با هديه دادن کتاب Ùˆ بحث Ùˆ گفتگو پاس داشتند» سال 84 مراسم 8 مارس در 2 روز در سينما بهمن سنندج برگزار شد،( روژین سلیمانی)

 

«Ø¨Ù‡ مناسبت روز جهانی زن روز یک شنبه 9 مارس 2008 در سنندج در محل خانه تشکل‌‌‌های غیردولتی مراسمی توسط جامعه حمایت از زنان Ùˆ کانون دفاع از حقوق کودکان بر گزار شد. در جوار این مراسم نمایشگاهی از عکس‌‌‌های زنان قربانی خشونت Ùˆ فقر به نمایش گذاشته شد مردم Ùˆ شرکت کنندگان شهر سنندج از محل نمايشگاه هشت مارس در محل مراسم با شور Ùˆ شوق استقبال کردند»(وبلاگ جامعه حمایت از زنان)

 

علاوه بر آن Ú©Ù‡ فعالان حقوق زنان در رشت دارای سوابق درخشانی در برابری‌‌‌خواهی Ùˆ رفع تیعیض هستند پس از Ø´Ú©Ù„‌‌‌گیری کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌‌‌آمیز همه ساله مراسم ویژه‌‌‌ای در روز 8 مارس برگزار Ù…ÛŒ‌‌‌کنند.

 

افزون بر آن‌‌‌Ú†Ù‡ از برگزاری روز زن جهانی زن گفته شد در شهرهای اصفهان، کرج، مشهد، بابل، کامیاران کرمانشاهان، سیستان Ùˆ بلوچستان، اهواز Ùˆ در اقصی نقاط کشور زنان ایران روز جهانی را گرامی داشته Ùˆ برگزار Ù…ÛŒ‌‌‌کنند .

 

فعالان حقوق زنان اینک در Ø¢ ستانه یکصدمین سالروز 8 مارس، بار دیگر Ùˆ با صدای بلند برای زدودن همه اشکال خشونت Ùˆ تبعیض علیه زنان همراه Ùˆ همگام با هم "روز جهانی زن“ را گرامی Ù…ÛŒ‌‌‌دارند .

 

 

 

 

 

پانوشت

 

(1) در سال 1992 کمیسیون مقام زن در قطعنامه شماره 63/8 پیشنهاد دولت چین را برای برگزاری کنفرانس در پکن پذیرفت ، چهارمین کنفرانس جهانی زن از 4 تا 15 سپتامبر 1995 (13 - 24 شهریور 1374) در پکن، پایتخت چین، برگزار شد .در این کنفرانس بیش از 17000 شرکت کننده، شامل نمایندگان 189 کشور جهان شرکت داشتند. از جمهوری اسلامی ایران نیز، هیئت دولتی و عده ای به عنوان سازمان های غیر دولتی شرکت داشتند.

 

(CSW)Commission on the Status of Women

 

(2) کمیسیون مقام زن ملل متحد از سال Û±Û¹Û´Û¶ با هدف برابری جنسیتی Ùˆ Ú©Ù…Ú© به پیشرفت زنان تشکیل شده‌است.Ùˆ یکی از نهادهای وابسته به شورای اقتصادی Ùˆ اجتماعی ملل متحد است Ú©Ù‡ هر سال در مقر اصلی سازمان ملل برای بررسی پیشرفت در برابری جنسیتی، تعیین چالش‌ها، وضع استانداردهای جهانی Ùˆ تدوین راهکارهایی برای ترویج برابری جنسیتی Ùˆ پیشرفت زنان برگزار Ù…ÛŒ شود

 

(3) همزمان با رشد جنبش های سوسیالیستی در دنیا زنان سوسیالیست ، برای رفع نابرابری جنسیتی و بتعیض طبقاتی مبارزه می کردند. در سال1908 حزب سوسیالیست آمریکا ، برای حق رای زنان در انتخابات " کمیته ملی زنان " راتشکیل داد.

 

(4) طاهره قرة‌‌‌العین از پیروان دیانت بابی Ú©Ù‡ در سال Û±Û¸Û´Û¸ میلادی، Ùˆ در اجتماع دشت «Ø¨Ø¯Ø´Øª» روبنده از چهره بر داشت Ùˆ از حقوق برابر زنان Ùˆ مردان سخن گفت. به همین دلیل محمود خان کلانتر تهران برای او زندانی در قلعه طبرسی Ú©Ù‡ واقع شده در کاخ طبرسی بود ساخت Ùˆ به مدت یک سال او را در حبس نگاه داشت. سپس ÙˆÛŒ را به باغی بردند Ùˆ خفه کردند.

 

(5) پس از تشکیل نخستین کنگره حزب کمونیست ایران در بندر انزلی (Û±Û²Û¹Û¹)ØŒ عده‌‌‌ای از زنان رشت «Ø¬Ù…عیت پیک سعادت نسوان» را برای Ù¾ÛŒ‌گیری حقوق سیاسی Ùˆ اجتماعی زنان تاسیس کردند. موسسان اولیه انجمن عبارت بودند از: روشنک نوعدوست، جمیله صدیقی، سکینه شبرنگ، Ùˆ اورانوس پاریاب

 

(6) خاطرات و مشاهدات نگارنده از مراسم 8 مارس.

 

(7) مراسم تجمع سال 81 و 82 در پارک لاله تهران به دعوت مرکز فرهنگی زنان و با اخذ مجوز قانونی بود ، هر چند در سال 1382 پیش از مراسم مجوز تجمع لغو شد و آن مراسم در پارک لاله به خشونت کشیده شد.

 

(8) امضا کنندگان این فراخوان ØŒ شهلا انتصاري، رضوان مقدم، محبوبه عباسقلي زاده، مينو مرتاضي، شادی‌‌‌صدر Ùˆ فاطمه گوارایی بودند.

 

(9) شهلا انتصاري ، فاطمه گوارايي، مينو مرتاضي و رضوان مقدم به همراه آسیه امینی برای برگزاری تظاهرات 8 مار س مقابل مجلس حاضر شدندو دونفر از شش نفر، شادی صدر و محبوبه عباسقلی زاده آزاد نشده بودند

 

 

 

 

 

منابع فارسی

 

 

 

بامداد، بدرالملوک. زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید. تهران: انتشارات ابن سینا،1348

 

روژین سلیمانی - 18 اسفند(1386) مروری بر برنامه های هشت مارس در کردستان

 

فراز یکیتا / 17 اسفند 1386 (روز جهانی زن در تبریز: پس از سال 57)

 

ناهید، عبدالحسین. زنان ایران در جنبش مشروطه. تبریز: نشر احیا، 1360، 115

 

(وبلاگ جامعه حمایت از زنان) http://j-zanan.blogspot.com/2008/03/blog-post.html.

 

منابع لاتین

 

Encyclopedia of Women & Islamic Cultures: Family, law, and politics By Suad Joseph, Afsaneh Najmabadi, Page 15_17

 

چاپ کنید    برای دوستان خود بفرستید

13742